HPV aşısına ilişkin şimdiye kadarki en kapsamlı verileri sunan iki büyük inceleme, aşının rahim ağzı kanserini önlemede son derece etkili olduğunu ve ciddi yan etkilerle ilişkilendirilmediğini gösterdi.

Analizlere göre, 16 yaşında veya daha küçükken insan papilloma virüsü (HPV) aşısını olan kadınların, aşılanmamış akranlarına kıyasla rahim ağzı kanserine yakalanma olasılığı yüzde 80 daha düşük.

Aşı ayrıca rahim ağzı ve diğer dokulardaki kanser öncesi değişimleri de engelliyor, özellikle gençler virüse maruz kalmadan önce aşılandıklarında etkisi daha belirgin.

Bu incelemeler, kâr amacı gütmeyen etkili bir araştırma kuruluşu olan Cochrane tarafından yapıldı. Klinik deneylerin yanı sıra 132 milyondan fazla kişiyi kapsayan gerçek dünya çalışmalarını da içeriyor.

Cochrane Response Direktörü ve araştırma yazarlarından Nicholas Henschke, “Artık HPV aşısının rahim ağzı kanserini önlediğine dair dünyanın dört bir yanından açık ve tutarlı kanıtlara sahibiz,” dedi.

HPV, çoğu zararsız olan yaygın virüslerden oluşan bir aile. Bunların bir kısmı cilt siğillerine yol açıyor. Ancak bazı türler rahim ağzı, anüs, penis, vulva, vajina, ağız ve boğaz kanserlerinin yanı sıra genital siğillere de sebep olabiliyor.

Rahim ağzı kanseri, 2022’de dünya genelinde yaklaşık 660 bin yeni vaka ve 350 bin ölüme yol açarak kadınlarda en yaygın kanser türleri arasında yer aldı. Hastalık, orantısız biçimde daha genç kadınları etkiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ – WHO) verilerine göre, rahim ağzı (serviks) kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biri olmaya devam ediyor. 2022 yılında dünya genelinde yaklaşık 660 bin yeni vaka tespit edilirken, bu kanser türü nedeniyle 350 bin kadın hayatını kaybetti. Hastalık özellikle daha genç yaşlardaki kadınları orantısız biçimde etkiliyor.

Yan etki endişeleri mercek altında

Cervarix ve Gardasil gibi HPV aşıları, 2000’lerin başında piyasaya çıktıklarından beri rahim ağzı kanseriyle mücadelede büyük bir tıbbi atılım olarak görülse de aşının güvenilirliği tartışma konusu oldu.

Gardasil’in üreticisi Merck & Co senelerdir aşının kalp ritmi değişiklikleri ve doğurganlık sorunlarına yol açtığı iddialarıyla açılan davalarla karşı karşıyaydı. Bu yılın başlarında ABD’de bir hakim, iddiaların “spekülatif çıkarımlar” olduğuna hükmederek Merck lehine karar verdi.

Son 10 yılda HPV aşılama oranları İspanya ve Almanya gibi bazı Avrupa ülkelerinde artarken, İngiltere ve İtalya gibi ülkelerde azaldı. Cochrane araştırmacılarına göre sosyal medya kaynaklı yanlış bilgi, bu düşüşün başlıca nedeni.

Araştırmacı Jo Morrison, “Bağımsız ve kapsamlı bir literatür değerlendirmesinin, insanların sağlıklarını korumak için bilinçli kararlar almasına yardımcı olacağını düşünüyoruz,” dedi.

Ekip, HPV aşılarının yalnızca aşı sonrası kol ağrısı gibi hafif yan etkilere neden olduğunu buldu. Ciddi yan etkilere ilişkin raporlar gerçek dünya verileriyle karşılaştırıldığında, aşının bu riskleri artırdığına dair hiçbir kanıt bulunmadı. Ciddi yan etkiler hem aşılanan hem de aşılanmayan gruplarda eşit sıklıkla görüldü.

Henschke, “Sosyal medyada sıkça tartışılan aşının yaygın yan etkilerinin aşıyla gerçek bir bağlantısının olmadığı önemli bir bulgu,” dedi.

Bulgular aşılamayı destekliyor

Araştırmacılar, sonuçların hem kızlara hem de erkeklere 16 yaşından önce HPV aşısı yapılmasına yönelik küresel önerileri desteklediğini açıkladı. Virüse maruz kalmadan veya cinsel olarak aktif hale gelmeden önce aşı olunan dönemde koruma en yüksek düzeyde oluyor.

Başlangıçta yalnızca kızlar ve kadınlar için önerilen HPV aşısı, artık giderek daha fazla ülkede erkekler için de öneriliyor.

Morrison, “Hem erkekleri hem de kızları aşılamak herkes için korumayı artırıyor,” dedi. “Zamanla erkekleri etkileyen bazı kanserlerde de aşının etkisini göreceğiz.”

Cochrane ekibi, HPV aşısına ilişkin kanıt tabanında bazı boşluklar olduğuna dikkat çekti. Örneğin çalışmaların çoğu yüksek gelirli ülkelerde yapılmış durumda; oysa rahim ağzı kanseri yükünün en yüksek olduğu ülkeler düşük gelirli olanlar.

Araştırmacılar, HPV ile ilişkili diğer kanserlerin genellikle daha ileri yaşlarda geliştiğini, bu nedenle aşının uzun vadeli etkilerinin anlaşılmasının yıllar sürebileceğini belirtti.

Morrison, “Aşının etkisini tam olarak anlamak onlarca yıl alacak,” dedi.