İngiltere’de 3 binden fazla kişi, Amerikan ilaç devi Johnson & Johnson (J&J) hakkında talk bazlı bebek pudrasının asbest içerdiği ve kansere yol açtığı iddiasıyla toplu dava açtı.
BBC’nin ulaştığı belgelerde, J&J’nin 1960’lardan itibaren talk pudrasında lifsi yapıda asbest türleri olan tremolit ve aktinolit bulunduğunu bildiği ileri sürülüyor.
Şirketin, bu bilgilere rağmen ürün etiketlerinde hiçbir uyarı yapmadığı, aksine “saflık ve güven” vurgusu yapan agresif pazarlama kampanyaları yürüttüğü iddia ediliyor.
1973 tarihli iç yazışmalarda, “Bebek pudramız lif olarak sınıflandırılabilecek talk parçaları içeriyor” ifadeleri yer alıyor.
Aynı yıl şirket yöneticilerinin, asbest liflerini talktan ayırmaya yönelik bir yöntem için patent planladığı, ancak “konunun gizli tutulmasının daha faydalı olacağı” yönünde görüş bildirdiği belirtiliyor.
J&J ise bu belgelerin yanlış yorumlandığını savunuyor ve “ürünlerimizin hiçbirinde asbest bulunmadı, tümü yasal standartlara uygundu” açıklamasını yaptı.
Pazarlama stratejileri ve iddialar
Dava dosyasında, J&J’nin 1970’lerden 2000’lere kadar farklı dönemlerde beyaz annelerden siyahi kadınlara kadar çeşitli hedef kitlelere yönelik pazarlama stratejileri geliştirdiği iddia ediliyor.
2008 tarihli bir iç e-postada, “Talkın bebekler için güvenli olmaması rahatsız edici… Artık bunu bebek pudrası olarak adlandıramayız” ifadeleri yer alıyor. Şirket bu mesajın, kanser değil boğulma riskiyle ilgili olduğunu savunuyor.
Ayrıca, J&J’nin ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) daha düşük hassasiyetli test standartlarını kabul ettirmeye çalıştığı, böylece az miktardaki asbest liflerinin tespit edilmemesini sağladığı öne sürülüyor.
Hastalar ve mağdurların hikayeleri
Davacılar arasında yumurtalık kanseri, mezotelyoma ve diğer kanser türlerine yakalanan çok sayıda kişi bulunuyor. Somerset’te yaşayan 63 yaşındaki Siobhan Ryan, “Annem kullanırdı, ben de çocuklarıma kullandım. Doktor bana dördüncü evre yumurtalık kanseri teşhisi koyduğunda şoke oldum,” dedi.
Ryan, üç kez kemoterapi gördüğünü, sepsis geçirdiğini ve halen tedavi gördüğünü belirterek, “Bunun bebek pudrasından kaynaklandığına inanıyorum. Onlar ürünün kirli olduğunu biliyordu,” ifadelerini kullandı.
ABD’de milyar dolarlık tazminatlar
Benzer davalar ABD’de yıllardır sürüyor. Connecticut eyaletindeki bir mahkeme, J&J’yi ölümcül mezotelyoma tanısı konulan bir erkeğe 25 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm etmişti. Jüri, şirketin “asbest içeren talk ürünlerini bilerek sattığına” karar vermişti.
J&J bu karara da itiraz etti. Şirketin talk bazlı bebek pudrası ABD’de 2020’de, İngiltere’de ise 2023’te tamamen satıştan kaldırıldı.
“Güvenliydi” savunması
Johnson & Johnson ve ayrılan tüketici markası Kenvue, yaptıkları ortak açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Kanserle yaşayan insanlara derin bir empati duyuyoruz. Ancak ürünümüz, dünyanın önde gelen laboratuvarları ve sağlık otoritelerince yapılan bağımsız testlerle güvenli bulunmuştur. Pudramız asbest içermemiştir ve kansere neden olmaz.”
Avukatlara göre, İngiltere’deki dava ülke tarihinin en büyük ürün sorumluluğu davası hâline gelebilir ve yüz milyonlarca sterlin tazminat talebiyle sonuçlanabilir.
